Tigran Balayan is ambassadeur voor Armenië in Den Haag. ‘Armenië is openluchtmuseum en pelgrimsreis’

19 November, 2019

Nederland krijgt waarschijnlijk volgend jaar een ambassade in Armenië, de oudste christelijke natie ter wereld en het enige land in de Kaukasus zonder Nederlandse vertegenwoordiging. De komst van een ambassade is erg belangrijk, zegt de Armeense ambassadeur in Nederland. ‘Armenië is een democratisch eiland in een autocratische zee.’

Den Haag

Toen hem vorig jaar werd gevraagd ambassadeur te worden, kon de Armeense diplomaat Tigran Balayan (42) kiezen uit een flink aantal landen. ‘Maar toen ik op dat lijstje Den Haag zag staan, was de keuze snel gemaakt.’

Hij gelooft in Nederland, roept Balayan enthousiast door zijn kantoor op de ambassade. Daarom zet de diplomaat zich al jaren in voor samenwerking met zijn thuisland Armenië. Mede dankzij hem kwam er ruim tien jaar geleden een Armeens consulaat in Nederland. Mede dankzij hem werd daarvan in 2011 een ambassade gemaakt. En sinds hij vorig jaar ambassadeur werd, maakt hij zich sterk voor een Nederlandse ambassade in de Armeense hoofdstad Jerevan. Nu wappert de dichtstbijzijnde driekleur boven de ambassade in buurland Georgië. Maar als het aan de coalitiepartijen in de Tweede Kamer ligt, komt daarin binnen enkele maanden verandering. Kamerleden van ChristenUnie, CDA, D66 en VVD dienden donderdag een amendement in bij het begrotingsdebat over Buitenlandse Zaken. Daarmee wordt structureel 2 miljoen euro vrijgemaakt om een ambassade in Armenië te kunnen bekostigen. ‘We willen met een ambassade de fluwelen revolutie die in Armenië plaatsvindt ondersteunen’, licht ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind toe. ‘Het is een aanmoediging voor de omwenteling die de huidige regering maakt door corruptie te bestrijden en de rechtsstaat en democratie te versterken.’

historische banden

Balayan sprak het afgelopen jaar vaak met Voordewind en andere Kamerleden, waaronder CDA’ers Pieter Omtzigt en Martijn van Helvert. ‘Een erg positieve stap’, noemt hij de coalitieplannen. ‘We hebben eeuwenoude historische banden die met een ambassade in Jerevan alleen maar sterker worden.’

De coalitiepartijen spreken in het amendement steun uit voor de democratische vernieuwingen in Armenië. Is de komst van een ambassade een belangrijk politiek signaal?

Ja, erg belangrijk. Sinds vorig jaar voert de Armeense regering grote economische en politieke hervormingen door. Wij zijn het bewijs dat een land zonder bloed te vergieten de omslag kan maken naar een democratische samenleving. Zeker in onze regio, die wordt gekenmerkt door geweld en genocide, is dat niet vanzelfsprekend. Armenië is een democratisch eiland in een zee van autocratische landen: Azerbeidzjan in het oosten en Turkije in het westen. Daarom is het zo belangrijk dat Nederland – de wereldwijde kampioen op het gebied van mensenrechten en democratie – steun uitspreekt door in ons land aanwezig te zijn.’

Hebben Nederland en Armenië elkaar iets te bieden?

‘Absoluut, denk aan toerisme: in de eerste zes maanden van dit jaar nam het aantal Nederlandse toeristen in Armenië toe met 40 procent. Leuk verhaal: een aantal Nederlandse toeristen had onlangs veel geluk toen een onbekende man hun dubbeldekker instapte. Hij pakte de microfoon en zei: “Beste gasten, ik ben de minister-president van Armenië en ga jullie vandaag rondleiden in Jerevan.” Na afloop nodigde hij ze uit op zijn werkkamer voor een wijnproeverij. Natuurlijk zeiden alle toeristen dat ze snel zouden terugkomen.’

Wat zien toeristen in Armenië van de christelijke historie?

‘Armenië is voor iedere toerist een openluchtmuseum, maar voor christenen is het een ware pelgrimsreis. Armenië is de eerste natie ter wereld die in het jaar 301 van het christendom de staatsreligie maakte. In de zes eeuwen dat Armenië geen onafhankelijke staat was, waren de Armeens-Apostolische Kerk en ons eeuwenoude alfabet de enige twee instituties die onze identiteit bepaalden. De oudste kerken die ooit zijn gebouwd staan in Armenië, en in onze musea liggen de relieken van Jezus Christus, zoals de speer die aan het kruis in zijn zij werd gestoken. Je kunt in Armenië de hele geschiedenis van het christendom zien.’

Armenië grenst aan Turkije en Iran en kijkt in het noorden tegen Rusland aan. Wat heeft Nederland daar naast toerisme te zoeken?

‘Armenië is lid van de Euraziatische Economische Unie (EEU) en daardoor de poort naar enorme markten. De internationale handel wordt momenteel gekenmerkt door economische sancties, bijvoorbeeld die tussen de Europese Unie en Rusland. Maar als ondernemers in Armenië goederen produceren, kunnen ze die met importtarieven van 0,0 procent naar Rusland exporteren. En vergeet de enorme Iraanse markt niet, waarmee de EEU een vrijhandelsverdrag heeft.’

Die sancties met Rusland zijn er niet voor niets, en Iran is ook niet bepaald het braafste jongetje van de klas.

‘Onze relatie met Rusland is goed, alleen al vanwege de 2,5 miljoen Armeniërs die er wonen. Ik begrijp de Nederlandse terughoudendheid, maar het is niet mijn positie om te zeggen of ik het daarmee eens ben of niet.’

U sprak van een regio die wordt gekenmerkt door geweld en genocide. Nederland heeft de massamoord op ruim een miljoen Armeniërs nooit erkend als genocide, maar spreekt van een ‘kwestie’. Geeft dat de plannen voor een ambassade een pijnlijk randje?

‘Laat ik duidelijk zijn: die erkenning moet er komen. Dat we nog steeds voor die erkenning moeten vechten, is hypocriet. Het is duidelijk dat de moord op Armeniërs door de Ottomaanse overheid pure genocide is, en het is belangrijk dat ook zo te noemen.

Niet omdat de term ertoe doet, maar om te voorkomen dat genocide in de toekomst plaatsvindt. Daarom moet de Armeense genocide ook een belangrijkere plaats krijgen in het onderwijs. Waarom staat daarover nog zo weinig in de schoolboekjes, maar wordt er wel veel geleerd over de Shoa? Kun je dat een dubbele standaard noemen?

De erkenning is belangrijk om jongeren bewust te maken van de gruwelijkheden die plaatsvonden. Toen Adolf Hitler de Joden wilde uitroeien, sprak hij ter geruststelling: “Wie heeft het vandaag nog over de vernietiging van de Armeniërs?” Dat gebeurt er wanneer we die gruwelen vergeten. We kunnen alleen van het verleden leren als we het verleden erkennen.’

Wat kunnen Nederlanders leren van Armenië?
‘Vat dit niet op als een klacht, maar: de interactie tussen mensen. Het is in Armenië ondenkbaar dat je een brief of e-mail onbeantwoord laat, of een afspraak telkens voor je uitschuift. Dat geldt vooral voor overheidsinstanties en bedrijven. Maar begrijp me niet verkeerd: Nederlanders zijn erg aardige en beleefde mensen, het is geweldig om hier te wonen!’ <

MFA RA
official website

Dual citizenship

Electronic visa

Visa applications